فرسایش خاک به‌وسیله آب، مسئله مهم زیست‌محیطی به‌ویژه در مناطق نیمه‌خشک است. در این مناطق، هدررفت آب به‌شدت بر هدررفت خاک و در نتیجه باروری خاک در کشتزارهای دیم اثر می‌گذارد. تعیین تراکم بذر مناسب برای هر جهت شخم، برای دستیابی به عملکرد محصول بالا و در کنار آن جلوگیری از هدررفت آب و خاک حائز اهمیت است. این مطالعه به‌منظور بررسی اثرات توأم جهت شخم و تراکم کشت بر هدررفت آب و خاک در کشتزار دیم انجام گرفت. دوازده کرت گیاهی با ابعاد ۵/۱ متر در ۵/۱ متر برای بررسی اثر دو جهت شخم (شخم موازی شیب و شخم روی خطوط تراز) و دو تراکم بذر (تراکم ۹۰ و ۱۲۰ کیلوگرم در هکتار) در سه تکرار در کشتزاری دیم با شیب ۱۰ درصد احداث شدند. هدررفت آب و خاک در هر کرت طی دوره رشد (از اواسط مهر ۱۳۹۴ تا اواسط تیر ۱۳۹۵) اندازه‌گیری شد. تفاوت‌های معنی‌دار بین دو جهت شخم (۰۰۱/۰>P) و دو تراکم کشت از نظر رواناب (۰۵/۰>P) و هدررفت خاک مشاهده شد. رواناب و هدررفت خاک در شخم موازی شیب به‌ترتیب ۱۶/۴ و ۰۸/۴ برابر بزرگ‌تر از خاک‌ورزی روی خطوط تراز بود. هدررفت آب و خاک در تراکم ۱۲۰ کیلوگرم در هکتار به‌ترتیب ۲۵/۱۱ و ۳۲/۲۶ درصد کمتر از آنها در تراکم ۹۰ کیلوگرم در هکتار بود. این نتیجه به‌دلیل افزایش پوشش گیاهی در این تیمار و تأثیر آن بر مهار جریان آب و افزایش نگهداشت آب در خاک بود. برهمکنش معنی‌داری بین جهت شخم و تراکم کشت از نظر رواناب و هدررفت خاک وجود نداشت. اهمیت جهت شخم در هدررفت آب و خاک بسیار بیشتر از اهمیت تراکم کشت بود. با توجه به نتایج این پژوهش، اجرای تراکم ۱۲۰ کیلوگرم در هکتار با روش شخم عمود بر شیب برای مهار بیشتر هدررفت آب و خاک، پیشنهاد می‌شود.
